نادر گلچین از صداهای تاثیرگذار موسیقی ایران بود

رسانه نوا –  استاد محمد منتشری خواننده موسیقی ایرانی، گفت: نادر گلچین یکی از صداهای خاص و تأثیرگذار موسیقی ایران بود.

امروز، دوم مهر ماه ۱۳۹۶، یکی دیگر از صداهای خاطره‌ساز موسیقی ایرانی در آغوشِ سرد خاک آرام گرفت تا رَنگی دیگر از رنگین‌کمان هزار رنگِ موسیقی ایرانی کم شود. نادر گلچین، مردی که «مرغ سحر» و «نوای کاروان» و «من دیگه بچه نمی‌شم» و «یوسف گم‌گشته» و «نفس باد صبا» و دیگر تصنیف‌ها و آوازهایش از خاطر موسیقی ایران پاک نخواهد شد، امروز رهسپار دیاری شد که پیش از او استادانی چون تجویدی و یاحقی و خرّم و پایور و محمودی خوانساری و بنان و ملک پای در راه آن نهاده بودند.
در مراسم تشییع پیکر استاد نادر گلچین بسیاری از اهل موسیقی آمده بودند؛ حتی آنانی که کم‌تر در عرصه‌های عمومی حاضر می‌شوند، امروز خود را به تالار وحدت رسانده بودند برای خداحافظی با نادر گلچین. در گوشه‌ ای از فضای محوطه تالار وحدت، استاد محمد منتشری، یکی از استادان موی‌سپید کرده آواز ایرانی ایستاده بود و رفتن «نادر گلچین» را به چشم تماشا می‌کرد.
آنچه در ادامه می‌آید حاصل گفتگوی خبرنگار ایرنا با استاد محمد منتشری است؛ خواننده‌ ای زاده گیلان که پروده مکتب «جامعه باربد» استاد روانشاد اسماعیل مهرتاش است.

حسّ و حال خاصی در صدای نادر گلچین بود

استاد محمد منتشری درباره خواننده تازه‌ درگشته موسیقی ایرانی گفت: نادر گلچین یکی از صداهای خاص و تأثیرگذار موسیقی ایران بود که من به ‌شخصه بسیار از جنس صدا، فرم خواند و نوع بیانِ شعرش لذت می‌بردم. نادر گلچین شعر را بسیار خوب ادا می‌کرد. او یکی از خوانندگانی بود که شعر را برای آوازهایش بسیار خوب انتخاب می‌کرد و درست می‌خواند. این ویژگی‌ او نیز به دلیل این بود که از تئاتر آمده بود؛ من هم تئاتری هستم و می‌دانم که تئاتر تأثیر بسیار خوبی در تقویت بیان خواننده دارد.
وی ادامه داد: ببینید، خواننده با کلام سر و کار دارد و هنرپیشه تئاتر نیز با کلام کار دارد و باید کلام را خوب بشناسد و بتواند تجزیه و تحلیل کند. نادر گلچین، همشهری خوب من، نیز به دلیل همین تجربه‌اش در تئاتر، توانسته بود در آواز نیز به بیان خوبی برسد. البته این را به دلیل همشهری بودنمان نمی‌گویم، زیرا تعصبی روی این قضیه ندارم.
استاد منتشری با برشمردن ویژگی‌های صدای نادر گلچین، گفت: با آنکه صدای نادر گلچین اوجِ آنچنانی نداشت، حسّ و حال خاصی در صدایش بود و من معتقدم که همه موسیقی ما همین حسّ و حال است و چیزی مهم‌تر از آن نیست.
این خواننده و مدرس موسیقی ایرانی در پاسخ به این پرسش که چه چیزی این حسّ و حال را در صدای خواننده ایجاد می‌کند، گفت: حسّ و حال در درجه نخست ذاتی است و اکتسابی نیست. تکنیک را می‌توان کسب کرد، اما حسّ و حال نمی‌توان یاد گرفت؛ زیرا موهبتی است که خداوند در ذات انسان می‌گذارد. نادر گلچین نیز این حسّ و حال را در حدّ وفور در صدای خود داشت.

گلچین خوانندگی را خودجوش آموخته بود

خواننده آلبوم «هفت سین» با اشاره به اینکه مرحوم نادر گلچین استاد آوازِ چندانی نداشت، گفت: آن بزرگوار استاد آواز نداشت، یعنی هر چه در خوانندگی داشت به صورت خودجوش فراگرفته بود. حتی آقای هوشنگ ابتهاج هم در همین باره حرفی را زده بود که آقای گلچین کمی دلگیر شده بود؛ البته آقای ابتهاج حرف بدی نزده است؛ گفته اگر آقای گلچین استادِ خوبی داشت، از این هم بهتر می‌شد. به ‌نظر بنده آقای ابتهاج گرچه موسیقی‌دان نیست و در این‌باره نمی‌تواند اظهار نظر کند، اما درست گفته است، زیرا انسان هرچه می‌آموزد، از استادان خود می‌آموزد.
وی ادامه داد: اگر حسّ و حالِ نهفته در وجود انسان با تکنیک آمیخته شود، هنرمندی بسیار بزرگ خلق خواهد شد. چه بسا آقای گلچین هم که از خوانندگان بسیار خوب ما بود، اگر استاد خوبی می‌داشت، بسیار بهتر از این می‌شد.

بهترین اجرای «مرغ سحر» اجرای گلچین است

استاد محمد منتشری با اشاره به یکی از بهترین تصنیف‌هایی که مرحوم استاد گلچین اجرا کرده است، گفت: «مرغ سحر»، اثری است ساخته مرتضی خان نی‌داوود با شعر مرحوم ملک‌الشعرای بهار که اولین بار مرحوم قمر آن را خوانده و به نظر من بهترین اجرای آن، اجرای نادر گلچین است. خیلی‌ها این آهنگ را خوانده‌اند، اما آن‌چنان این آهنگ با تنظیم مرحوم فرامرز پایور در صدای نادر گلچین جا افتاده که به نظر من می‌توان گفت که اجرای گلچین از همه بهتر است.
وی افزود: یا همین آهنگ «نوای کاروان» به آهنگسازی آقای خوشدل را هم به نظر من نادر گلچین بسیار خوب اجرا کرده است. البته این آهنگ را بعداً خواننده دیگری هم با شعری دیگر خواند، اما به نظر من چون آهنگ برای صدای نادر گلچین ساخته شده بود، با صدای وی نیز متناسب‌تر بود. 
این خواننده همچنین گفت: متأسفانه در دهه‌های اخیر هر آهنگی که خوانده شده و به شهرت رسیده، باز هم همان آهنگ‌هایی است که استادان موسیقی در سال‌های پیش از انقلاب ساخته‌اند. برخی از بازخوانی‌های آهنگ‌های گذشته نیز اگر با توجه مردم همراه شده، بدین دلیل است که مردم با آن آهنگ‌ها و هنرمندانِ پدیدآورِ آن آثار خاطره داشته‌اند و به همین دلیل نیز گاه از بازخوانی آن‌ها استقبال کرده‌اند.

صدای فتوکپی ارزشی ندارد

محمد منتشری گفت: نادر گلچین از خوانندگان صاحب‌ سبک ما بود که آثار خوانندگان دیگر را نخواند و تنها آهنگ‌هایی را اجرا کرد که برای صدای او ساخته شده بود. نام گلچین در تاریخ خواهد ماند. ما در گذشته چند خواننده و آوازخوان داشتیم که همه صاحب‌مکتب و صاحب‌ سبک بودند؛ مانند محمودی خوانساری، ایرج، گلپایگانی، بنان، قوامی و شجریان، بنده را هم مردم باید قضاوت کنند. غرضم این است که صدای فتوکپی ارزش و جایگاهی نخواهد داشت، اما امروزه می‌بینیم که متأسفانه اغلب صداها تقلیدی است.
وی افزود: صدای تقلیدی مانند جرقه خواهد بود که بسیار زود خاموش می‌شود. خواننده صاحب ‌سبک بودن کار بسیار سختی است، زیرا خلاقیت، استعداد، وقت گذاشتن و عشق می‌خواهد، در حالی‌که متأسفانه می‌بینیم بسیاری از افراد از خوانندگی به دنبال کاسبی هستند و می‌خواهند پولی به جیب بزنند. شما ببینید از زمانی که ما می‌خواندیم، چند هزار نفر از این خوانندگان آمده‌اند و رفته‌اند و امروز دیگر نامی هم از آنان نیست.

از گیتار و ارگ به جایی نمی‌رسیم

این استاد آواز در پایان، گفت: من نصیحتی دارم به جوانان، زیرا ما که کار خود را کرده‌ایم و این جوانان هستند که باید موسیقی ما را حفظ کنند. از گیتار و ارگ و سازهای این‌چنینی به جایی نخواهیم رسید؛ ما با سنتور و تار و نی و کمانچه است که می‌توانیم به جایگاه و مرتبه‌ای دست یابیم. زیرا هر جای دنیا که برویم، از ما می‌پرسند داشته‌هایتان چیست، موسیقی خودتان چیست؛ از ما نمی‌پرسند سمفونی شماره پنج بتهوون را چگونه می‌زنید؛ بنابراین جوانان ما باید به موسیقی خودمان توجه و آن را حفظ کنند.