رسانه نوا – کنسرت موسیقی سنتی ایرانی به خوانندگی مهدی امامی و آهنگسازی سعید کردمافی ١٧فروردین ماه امسال در مدرسهی مطالعات شرقی و افریقایی دانشگاه لندن (soas) برگزار شد. به بهانه این اجراها گفتگویی با مهدی امامی و سعید کردمافی داشتیم که در ادامه می‌خوانید.در این برنامه مهدی امامی (خواننده)، سعید کردمافی (نوازنده سنتور و آهنگساز) و فریبرز کیانی (نوازنده سازهای کوبه ای) روی صحنه رفتند. این کنسرت آخرین برنامه از سری کنسرت های سالانه‌ی سواس، به عنوان یکی از مهم‌ترین رخدادهای موسیقایی شهر لندن در باب فرهنگ های موسیقی غیر غربی، است.
بخش اول این اجرا به تکنوازی سنتور در دستگاه نوا، با تمرکز بر زیبایی شناسی موسیقی کلاسیک ایرانی (سبک قاجار) اختصاص داشت و بخش دوم ساز و آواز در دستگاه همایون -مقام حجاز بود که در آن تلاش شده برخی از روابط میان ساختارهای موسیقایی در فرهنگ های صوتی حوزه «مقام»، با محوریت موسیقی دستگاهی ایران، نشان داده شود.
این گروه در ادامه اجراهای خود؛ در تاریخ های ١۵و ١٩ فروردین در شهرهای ساوتمپتون و لمپتر (کشور ولز) نیز اجراهایی را روی صحنه برد.
آقای امامی در ابتدا از چگونگی شکل‌گیری ایده اجرا در مدرسه مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن بگویید. چه شد که همکاری دیگری با سعید کردمافی شکل گرفت؟
امامی: کنسرت گروه ما به دعوت دپارتمان موسیقی دانشگاه سواس به عنوان اختتامیه سری کنسرت‌های سالانه «مدرسه مطالعات شرقی و آفریقایی دانشگاه لندن» (سواس) برگزار شد. آشنایی من و سعید هم به سال‌ها قبل و پروژه سرخانه به آهنگسازی ایشان و بعد از آن تشکیل گروه رها و تهیه آلبوم بزم دور به آهنگسازی سعید و دوست خوبم علی کاظمی بر می‌گردد. در این اجرا طراحی رپرتوار اجرایی، نقشه مدال و در برخی موارد سیر کلی ملُدیک برنامه توسط سعید کرد مافی که در حال حاضر دانشجوی دکترای موسیقی شناسی در همان دپارتمان است انجام شد. روند آماده‌سازی برنامه تقریبا شبیه به روندی بود که با سعید و علی در پروژه مشترکمان (بزم دور) پی گرفته بودیم. بعد از چندین جلسه فشرده تمرین در ایران، مشورت‌های تلفنی از راه دور و دوباره چندین جلسه فشرده تمرین دیگر در لندن، طی یک روند تعاملی، رپرتوار را آماده اجرا کردیم و آن را، با همراهی دوست خوبمان فریبرز کیانی (نوازنده سازهای کوبه ای)، سه بار در شهرهای ساوتمپتون، لندن و لَمپِتر (کشور ولز) روی صحنه بردیم.
آقای کردمافی کمی درباره این فستیوال و اجراهای آن بگویید.
کرد مافی: دپارتمان موسیقی دانشگاه سواس در حال حاضر بزرگ‌ترین مرکز آموزش نظری و عملی موسیقی‌های غیرغربی (به اصطلاح world music) در اروپاست. سری کنسرت‌های سالانه سواس هم، در کنار وُرک شاپ‌های تابستانی دانشگاه (که در آنها همواره از استادان صاحب نامِ موسیقی منطقه ما هم دعوت می‌شود)، در واقع، بخشی از برنامه پژوهشی این دپارتمان برای شناساندن این فرهنگ های موسیقی در اروپا است. این جشنواره، به واسطه تنوع و کیفیت فنی برنامه‌ها، امروزه از مهم‌ترین رخدادهای موسیقایی شهر لندن در باب فرهنگهای کلاسیک و مردمی غیر غربی محسوب می‌شود و هر سال، طی حدود نه ماه، جمع کثیری از علاقه‌مندان موسیقی‌های غیر غربی را جذب می‌کند. فصل ۲۰۱۶/۲۰۱۷ این جشنواره ۱۲ برنامه متنوع از فرهنگهای مختلف موسیقی (از جمله موسیقی کلاسیک و مردمی آسیای میانه، موسیقی کلاسیک جنوب هند، موسقی نپال، موسیقی کلزمر، موسیقی کلاسیک چین، موسیقی آمریکای جنوبی و غیره) را شامل می‌شد؛ در میان موسیقیدانان سرشناسی که در فستیوال امسال شرکت کرده بودند، می‌توان از مانوراما پراساد (خواننده‌ی برجسته موسیقی کلاسیک جنوب هند که در لندن ساکن است) و همچنین عباس کاسیمف (دایره نواز مشهور ازبک) و گروهش نام برد. جالب آن است که جشنواره امسال برنامه اختتامیه خود (که معمولا برنامه مهمی برای هر فستیوال محسوب می‌شود) را به موسیقی کلاسیک ایرانی اختصاص داده بود. طبق اطلاعات من، این بعد از حداقل یک دهه بود که سری کنسرت‌های سواس برنامه ای، آن هم برنامه اختتامیه خود، را به موسیقی کلاسیک ایرانی اختصاص می‌داد. بنابراین، این اجرا، در کنار دو اجرای دیگر، می‌توانست فرصت خیلی خوبی برای معرفی موسیقی هنری ایرانی در بریتانیا محسوب شود.
بازخورد مخاطبان غربی نسبت به اجرای شما چگونه بود؟
امامی: برنامه‌ها خوشبختانه با استقبال قابل توجه علاقمندان موسیقی حوزه مقام روبرو شد. البته برنامه «سواس» از لحاظ کمیت و کیفیت مخاطبان واقعا متفاوت بود. سالن کاملا پر شد و تعداد زیادی از مخاطبان ایستاده برنامه را دنبال کردند. در میان مخاطبان برنامه سواس، طبعا، شنوندگان نخبه بیشتری نیز حضور داشتند؛ چهره‌های سرشناسی چون جان بیلی (پرفسور بازنشستهی دانشگاه گُلد اسمیت لندن و متخصص موسیقی افغانستان)، همسرش ورنیکا دابلدی (متخصص حوزهی زنانهی موسیقی افغانستان)، ائن رایت (استاد بازنشستهی موسیقی خاورمیانهی دانشگاه سواس)، تورج کیارس (استاد آواز کلاسیک ایرانی و از شاگردان استاد عبدالله دوامی)، جین لویسُن (پژوهشگر موسیقی ایران و مدیر پروژه گلها)، میر ویس صدیقی (رئیس سابق مدرسهی موسیقی آقاخان در کابل)، ریچل هریس (استاد قومموسیقی شناسی دانشگاه سواس و متخصص موسیقی آسیای میانه).
درباره محتوای اجرا و چگونگی شکل گیری قطعات توضیح دهید.
مافی: برنامه، همانطور که در اخبار و گزارشات منتشر شده آمده، دو بخش را شامل می‌شد؛ بخش اول تکنوازی سنتور در دستگاه نوا، با تمرکز بر زیبایی شناسی موسیقی کلاسیک ایرانی (به خصوص سبک قاجار)، بود. در این بخش تلاش شد، با توجه به ردیف های متعدد سازی و آوازی دستگاه نوا، برخی از امکانات کمتر پرداخته شده این دستگاه نسبتا مهجور نشان داده شود.
برنامه ما تنها برنامه فستیوال امسال بود که موسیقی کلاسیک حوزه خاورمیانه فرهنگی را نمایندگی می‌کرد، بنابراین، در بخش دوم (دستگاه همایون – مقام حجاز) اشاراتی هم به کارگان‌های فرهنگهای همسایه وجود دارد و تلاش شده است با محوریت موسیقی دستگاهی ایران، به نوعی ارتباطات بالقوه برخی ساختارهای موسیقی در فرهنگهای این حوزه نشان داده شود؛ ارتباطاتی که ظاهرا، بر اساس منابع تاریخی، در قرون گذشته فعلیت بیشتری داشته‌اند. گنجاندن برخی مقام‌های مرتبط، که امروزه دیگر در عمل موسیقی ایرانی حضور ندارند، در ساختارِ دستگاه همایون و افزودن برخی قطعات از کارگان موسیقی قدیم ایران (قطعه‌ای منسوب به عبدالقادر مراغی که البته در مورد انتساب آن و زمان ساختش اختلاف نظرهایی وجود دارد) و فرهنگهای مجاور (یک سماعی از کارگان عثمانی و یک موشح از رپرتوار حوزه مدیترانه‌ای مشرق عربی که روی آن کلام فارسی گذاشته شده)، در کنار قطعاتی از رپرتوار موسیقی دستگاهی و یکی از ساخته‌های من، ابزارهایی بودند که برای غنی تر و متنوع تر کردن کارگان به کار گرفته شده‌اند. قطعات انتخاب شده از کارگان‌های مجاور، از لحاظ زیبایی شناسی، از ذائقه موسیقی ایرانی امروز دور نیستند و از نظر ریتمیک و فرمال به برنامه تنوع و قوت می‌بخشند. اگر چه این غیر تعمدی اتفاق افتاد، علاوه بر تنوع جغرافیایی، برنامه از لحاظ تاریخی نیز متنوع بود؛ طوری که کارگان یک بازه تاریخی سه، چهار قرنی (از قرن ۱۸ میلادی تا حال حاضر) را پوشش می‌دهد.
آیا برنامه ای برای اجرا و ضبط این برنامه در ایران دارید؟
امامی: بله حتما این برنامه ضبط و منتشر خواهد شد و هم چنین در صورتی که شرایط محیا باشد در ایران هم روی صحنه می‌رود.
دیدگاه شما