فریدون شهبازیان: موسیقی آیینی ما در نوحه خوانی و مجالس مذهبی خلاصه شده است

رسانه نوا – آلبوم موسیقی «سربلندان» از تولیدات مرکز موسیقی حوزه هنری با حضور اهالی شعر، موسیقی و مسئولان فرهنگی و هنری کشور رونمایی شد.

به گزارش رسانه نوا، آلبوم «سربلندان» اثری است که در آن ۹ خواننده موسیقی ایرانی حضور دارند. علی اصغر شاهزیدی، مظفر شفیعی، حسین علیشاپور، محمد معتمدی، بامداد فلاحتی، اشکان کمانگری، قاسم رفعتی، سروش بخشش و امیرحسین مدرس خوانندگانی هستند که در این آلبوم آواز خوانده‌اند. آهنگساز این اثر محسن جلیلی است.

در ابتدای مراسم محسن جلیلی، آهنگساز این اثر نیز با بیان اینکه تاریخچه تمدن‌ها و ادیان با هنر گره خورده است، اظهار کرد: موسیقی در تمام ادیان نقش بسزایی داشته است. چراکه هنر موسیقی بی‌واسطه‌ترین هنرهاست. بسیاری از آثار و نغماتی که به یادگار و جاودانه شده‌اند، پیوند و رابطه نزدیکی با ادبیات آیینی و موسیقی آیینی دارد.

وی همچنین گفت: در سال‌های اخیر و در بحث موسیقی آیینی دچار رکود هستیم و این اتفاق منجر به این شده که مداحی، که حتما باید آن را به عنوان نوعی از موسیقی آئینی پذیرفت نیز دچار آسیب شود. سالیانی بود که اساتید و هنرمندان بزرگ موسیقی آثار جامع و ماندگاری را در فضای آئینی به یادگار گذاشتند و این آثار، تاثیر مستقیمی بر هنر مداحی داشت. اما به هر حال چند سالی است که این عرصه کمی خالی‌تر شده است. شاهد نغمات و ملودی‌هایی هستیم که برای اهل بیت (ع) خوانده می‌شود؛ بدون این که در شان آن‌ها باشد.

جلیلی خاطرنشان کرد: شاهد این هستیم که برخی مداحان برخی ملودی‌ها را استفاده می‌کنند و بر آن شعری می‌گذارند و می‌خوانند. این کار هم درست نیست. چراکه هر ملودی، پیام‌هایی را به شنونده منتقل می‌کند و به صرف اینکه قطعه ملودی را بپسندید و بخواهید آن را به عنوان قطعه آئینی ارائه کنید درست نیست. همچنین بدون اینکه اجازه‌ای از آهنگساز گرفته شود، قطعه برداشته می شود و این هم اشتباه است.

فریدون شهبازیان رهبر ارکستر ملی ایران نیز در مراسم رونمایی از آلبوم «سربلندان» به نقد و بررسی این اثر پرداخت. شیفتگان موسیقی ایران خوب می دانند که از اواخر دوره قاجار تا به امروز همواره بر سر این که موسیقی ایران باید چگونه باشد و چه منش و روشی را دنبال کند، بحث و گفت و گوی بسیار بوده است. در سرزمین ما هر گروهی از جامعه خود را با نوعی از موسیقی سرگرم می کنند و بر مبنای سلیقه خود از نوعی از موسیقی که دوست دارند بهره می برند.

بسیاری از شهرستانی های مقیم تهران ضمن توجه به موسیقی اصیل ایران، موسیقی کلاسیک و حتی موسیقی پاپ، همچنان نسبت خود را با موسیقی محلی و مقامی شان حفظ کرده اند. حتی کسانی که از شنیدن موسیقی پرهیز دارند، ناخودآگاه نیاز خود را با آوای تعزیه، نوحه خوانی و مجالس مذهبی که همانند موسیقی آیینی ماست، برآورده می سازند و در عین حال گروهی همچنان موسیقی بی هویت، وارداتی بازاری و پاپ گوش می دهند که این خود در هر تربیتی نشان دهنده ی نیاز روحی انسان به موسیقی است. به همین دلیل و با توجه به نیاز فطری انسان به موسیقی است که تولید و پخش موسیقی بالنده و فراگیر اهمیت و ارزش بالایی پیدا می کند.

وظیفه موسیقی‌دانان و تهیه کنندگان موسیقی در این کار، وجدانی بیدار و مسئولیتی سنگین را طلب می‌کند که مهمترین هدفش موسیقی اصیل ایران است که یکی از مهمترین شاخه هایش موسیقی آیینی است. موسیقی که خود برگرفته از موسیقی آیینی که خود برگرفته از موسیقی اصیل ایران یعنی ردیف آوازی است و این آلبوم که در اینجا رونمایی می شود نتیجه چنین تلاشی است.

نوشتن ملودی های جدید برای موسیقی آیینی کاری ارزشمند است که در این آلبوم انجام گرفته است، چرا که موسیقی آیینی ما در نوحه خوانی و مجالس مذهبی خلاصه شده است. متاسفانه در این مجالس بیشتر ملودی‌ها از خوانندگان قدیمی است که خوانندگان مختلفی آنها را خوانده‌اند و برای مردم صبور ما جذابیتی ندارد. نکته مهمی که در این ارتباط وجود دارد و من با چند نفر از اجرا کنندگان نوحه خوانی ها و مجالس مذهبی مطرح کرده ام این است که اگر برای بزرگان دین و آیین سرزمین احترام قائل هستیم که هستیم، برای موسیقی آیینی باید آهنگ های جدید سفارش داده شود که متاسفانه این اتفاق نمی افتد و همواره ملودی های تکراری برای مردم اجرا می شود.

ای کاش در این آلبوم از اشعاری استفاده میشد که سرشار از ایجاز، استعاره و تشبیه بود که تفکر برانگیز می بود. چرا که واژه های مربوط به واقعه کربلا در سال های بسیار تکرار شده و دیگر برای مخاطب جذابیت ندارد.

محمد معتمدی خواننده آواز ایرانی کشور نیز در این مراسم گفت: بخش زیادی از موسیقی و آواز ایرانی که در من نهادینه شده است، به واسطه نواهای آئینی محرم و مداحان خوش صدایی بوده که در دستگاه‌های ایرانی روضه می‌خواندند و مداحی می‌کردند و از کودکی می‌شنیدم. همیشه معتقد بوده‌ام که موسیقی کشورمان زیر پرچم امام حسین (ع) از گزند حوادث تاریخی حفظ شده است.

حمیدرضا نوربخش مدیرعامل خانه موسیقی ایران نیز در سخنانی با تاکید بر اینکه یکی از خلاءهای جدی امروز ما، از نوع آلبوم «سربلندان» است، اظهار کرد: واقعیت این است که به دلایلی در حوزه موسیقی آئینی کمتر اثری تولید شده و مانند این اثر سراغ ندارم که این تعداد هنرمند خوب و صاحب کسوت و با صلاحیت، در کنار هم آلبومی را برای عرض ارادت به ساحت یکی از بزرگترین سرچشمه های فیض تولید کنند.

وی افزود: موسیقی عاشورایی یا آئینی نیاز به آسیب‌شناسی جدی دارد. امروز نغمه‌ها و ملودی‌هایی که رایج می‌شود و رسانه ملی هم خیلی به آن دامن می‌زند، آثار ضعیفی است که می‌شنویم و مداحی به سمت و سویی رفته که گاهی تبدیل به وهن ساحت معصومین می شود. در حوزه شعر هم اوضاع شاید بدتر از موسیقی باشد.

در ادامه علیرضا قزوه شاعر و مدیر مرکز آفرینش‌های ادبی حوزه هنری گفت: در کلیپی که از مرحوم نادر گلچین پخش شد؛ صحبت عمیقی شنیدم مبنی بر اینکه شعر بر موسیقی اولویت دارد و باید به شعر توجه شود. همچنین از زبان محمدعلی کشاورز شنیدم که شعر را باید بر سینما ترجیح داد. باید حق بزرگانی مانند فردوسی، حافظ و … را نگه داریم و آن‌ها را ارج بنهیم و به شعر بیش از پیش توجه کنیم.

سعید بیابانکی شاعر نیز در این مراسم شعر عاشورایی «برپا شده است در دل من خیمه غمی/ جانم چه نوحه و چه عزا و چه ماتمی» را برای حضار خواند.

در مراسم رونمایی از آلبوم «سربلندان» علی اصغر شاه‌زیدی به همراه عود شهرام میر جلالی به اجرای قطعه کوتاه موسیقایی پرداخت. حسین علیشاپور قطعه «سربلندان» را برای حضار خواند و محمد معتمدی نیز در این برنامه قطعاتی اجرا کرد. سعید نبئی نیز با نواختن ترومپت پایان بخش این مراسم بود.

آلبوم موسیقایی «سربلندان» با حضور محسن مومنی شریف رئیس حوزه هنری، فاضل نظری معاون هنری حوزه هنری، قاسم رفعتی، فریدون شهبازیان، علی اصغر شاه زیدی، سروش بخشش، حسین علیشاپور، بامداد فلاحتی، اشکان کمانگری، محمدرضا چراغعلی آهنگساز و خوانندگان و گردآورندگان این اثر رونمایی شد.