رسانه نوا – ۲۴ مهرماه یاد آور درگذشت «مرتضی حنانه» هنرمندی از تبار موسیقی است که با آفرینش آثار بدیع، آموزش و رهبری ارکستر ،تاثیر غیر قابل انکاری بر این هنر گذاشت.
به گزارش رسانه نوا به نقل از ایرنا،استاد حنانه در ۲۴ مهر ۱۳۶۸ خورشیدی پس از گذراندن بیماری سرطان در ۶۷ سالگی چشم از جهان فروبست . او همیشه آرزو داشت در همدان در جوار حکیم بزرگ ایران زمین ابو علی سینا دفن شود ، اما این خواسته اش میسر نشد و در امامزاده طاهر (کرج) به خاک سپرده شد.
حنانه را می توان به نوعی ادامه دهنده راه کلنل علینقی وزیری دانست ؛ چرا که تبدیل موسیقی ایرانی از تک صدایی به چند صدایی از دغدغه های اصلی او بود و همواره اعتقاد داشت که آثار آهنگسازان ایرانی باید قابلیت اجرا با ارکسترهای بین المللی را داشته باشد.
مرتضی حنانه فرزند مهندس محمد حنانه ، موسس دبیرستان ایرانشهر در یازدهم اسفند ماه ۱۳۰۱ خورشیدی در تهران دیده به جهان گشود و پس از پایان دوره ابتدایی، به اصرار پدر در هنرستان موسیقی به تحصیل مشغول شد.
در آن زمان ، هنرستان موسیقی ۱۰ نفر از موسیقیدانان را از چکسلواکی برای آموزش به هنرآموزان هنرستان استخدام کرده بود که مرتضی حنانه آموختن ‘ هورن ‘ (ساز بادی برنجی) را زیر نظر ‘ رودولف اوربانتس ‘ آغاز کرد و بعدها به عنوان نوازنده هورن اول ارکستر سمفونیک تهران مشغول به کار شد.
حنانه به رغم تعطیلی هنرستان موسیقی به دلیل جنگ جهانی دوم ، با همکاری چندتن از موسیقیدانان نظیر غلامحسین غریب و حسن شیروانی و فریدون فرزانه کنسرت‌هایی را به طور آزاد در تالارهای انجمن‌های فرهنگی و هنری برپا کرد که پس از چندی با پیوستن پرویز محمود به این جمع فعالیتشان گسترده تر شد.
در سال ۱۳۲۸ با سفر بی‌بازگشت پرویز محمود به آمریکا ، مرتضی حنانه همراه با دوستانش غلامحسین غریب، حسن شیروانی و جلیل ضیاپور نشریه فرهنگی و پیشرو ‘ خروس جنگی ‘ را بنیاد گذاشت ، نشریه ای که قرار بود برای این هنرمندان جوان و پیشرو سنگر محکمی برای دفاع از نظراتشان در برابر سنت پرستان باشد .
زنده یاد حنانه در کنار این کار رسانه‌ای ، به گردآوری آثار پراکنده محمود پرداخت و آنها را برای اجرا با ارکستر سمفونیک تهران که از سوی روبیک گریگوریان رهبری می‌شد، تنظیم و آماده کرد.
وی در همین سال‌ها اثر معروف خود ‘سوییت شهر مرجان’ را بر روی قصه‌ای از غلامحسین غریب به پایان رساند. اجرای این اثر با ارکستر سمفونیک تهران به رهبری گریگوریان شهرت فراوانی را برای حنانه در پی داشت. سال‌ها بعد این سوئیت در شکل نخستین آوازی خود چند بار با صدای فرح عافیت پور و منیره وکیلی در تهران به اجرا درآمد.
شادروان حنانه پیش از آن یک فانتزی، یک کاپریس برای پیانو و ارکستر و همچنین یک ارتوریو با عنوان ‘بهرام یشت’ نوشته بود ولی هیچ کدام چون سوئیت شهر مرجان برای او موفقیت به همراه نیاورد.
با برگزاری جشن هزاره بوعلی‌سینا در سال ۱۳۳۲ ، این هنرمند آثار خود را در حضور شرق شناسانی که برای شرکت در این رویداد دعوت شده بودند با همسرایی و ارکستر سمفونیک اجرا کرد و بشدت مورد توجه حضار قرار گرفت تا جایی که سفیر وقت ایتالیا بورس هنری آن کشور را در اختیار وی قرار داد و حنانه برای تکمیل تحصیلات و مطالعات خود در رشته‌های گوناگون هنری، بویژه موسیقی به آن کشور عزیمت کرد.
مرتضی حنانه در مرکز عالی موسیقی واتیکان به تحصیل پرداخت و در باره موسیقی مذهبی ایتالیا پژوهش کرد. در همین زمان موسیقی متن فیلم ‘ عروس دجله ‘ ساخته نصرت‌الله محتشم را ساخت. در زمان تحصیل در رم به همراه حسین سرشار و پروین زرین‌پور به کار دوبله فیلم‌های ایتالیایی به زبان فارسی پرداخت.
پس از فارغ‌التحصیلی در انستیتوی موسیقی واتیکان در سال ۱۳۴۰ به ایران بازگشت و در محافل فرهنگی هنری به عنوان پرکارترین موسیقیدان ‘آوانگارد’ (پیشرو) بر سر زبن ها افتاد.
این استاد موسیقی در سال ۱۳۴۱ ارکستر بزرگ تازه‌ای را به نام ‘فارابی’ بنیاد کرد و آثار خود و دیگران را به اجرا درآورد. ارکستر فارابی در طول هفت سال فعالیتش نزدیک به ۸۰ قطعه از آفریده‌های آهنگسازان ایرانی را بر روی صحنه برد که همگی در رادیو ضبط شد.
در سال ۱۳۴۲ علاوه بر تدریس سازبندی (ارکستراسیون) و اداره کلاس هورن در هنرستان عالی موسیقی، به عضویت شورای عالی موسیقی رادیو ایران در آمد و در همین زمان ارکستر سمفونیک رادیو ایران را به نام ارکستر فارابی پایه‌گذاری کرد. این ارکستر آثار آهنگسازان ایران از قبیل مرتضی حنانه، صدیقه شهنیا ، فریدون ناصری، فریدون فرزانه، مصطفی کسروی و سیروس شهردار را اجرا و ضبط کرد.
در سال‌های ۱۳۴۸ و ۱۳۴۹ وی سرپرستی و اجرای سلسله برنامه‌های آموزشی موسیقی ایرانی در تلویزیون را تحت عنوان ‘ شناسایی موسیقی اصیل ایرانی’ به همراه فرهنگ شریف، مرتضی نی داوود، جلیل شهناز، اصغر بهاری و حسین قوامی به عهده گرفت.
حنانه در سال ۱۳۴۵ از طرف رادیوی ایران و بنا به دعوت یونسکو به ‘تریبون انترناسیونال آهنگسازان رادیو و تلویزیون’ در سوئیس اعزام شد و در آنجا قطعاتی از ‘ارتوریو’ اثر خود را اجراء کرد که از رادیوی ایرلند و سوئیس پخش شد. پس از افتتاح سازمان ‘رادیو تلویزیون ملی ایران’ حنانه در سمت مشاور سرپرستی اقدام به تاسیس کلاس‌هایی برای تعلیم فنی خوانندگان کرد و ارکستر سازهای ایرانی را تشکیل داد.
در سال‌های پایانی دهه چهل با انحلال ارکستر فارابی و با توجه به تجربه‌های سینمایی که در ایتالیا اندوخته بود به موسیقی فیلم روی آورد و با آثار خود توفیق بسیاری از فیلم‌ها را نیز تضمین کرد که از آن جمله می توان از «فرار از تله»، «گرگ بیزار»، «قصه ماهان»، «سلام سرزمین من»، «موج»، «گلیم» ، «تیرباران» و سریال تلویزیونی «هزاردستان» نام برد.
‘کاپریس برای پیانو و ارکستر’ را می توان از مهم ترین آثار مرتضی حنانه دانست که در طول ۳۰ سال و بر مبنای آخرین دست آوردهای وی روی موسیقی ‘پولیفونیک’ (چندصدایی) ایران نوشته شده است.
این اثر با ارکستر سمفونیک تهران و رهبری فریدون ناصری در سال ۱۳۶۹ و ارکستر مجلسی تلویزیون ملی ایران در سال ۱۳۴۷، اجرا شد اما به دلیل اینکه اجراهای این اثر هیچ وقت مورد تایید خودش قرار نگرفت، آن را ‘کاپریس لعنتی’ نام نهاد.
آثار این هنرمند فقید شامل ارکسترال و موسیقی فیلم است که از کاپریس، دعا، صبر و ظفر، لالایی، مهرگان، اوراتوریوی بزرگ La Persia (ایران)، عروس دجله، بهلول، ساحل انتظار، لذت گناه، عروس دریا، الماس ۳۳، پل، کاکو، پهلوان مفرد، سه‌قاپ، فرار از تله، باباشمل، راز درخت سنجد، قصاص، صمد و فولادزره دیو، تیرباران، جعفرخان از فرنگ برگشته، هزاردستان و غیره می توان به عنوان بخشی از آنها نام برد.
سام بورنگ 
دیدگاه شما